THIÊN TỬ HẠC

Hoàng đế nhà Thanh biếu tặng vua Tự Đức một con hạc loại hiếm. Tự Đức quý lắm, chăm sóc chu đáo, cho đeo trước cổ tấm thẻ bài ghi “Thiên Tử Hạc” (nghĩa là hạc của vua). Dần dần Thiên Tử Hạc quen hơi người nên được thả dạo chơi trong vườn thượng uyển.

Ngày nọ, Thiên Tử Hạc bay ra khỏi hoàng cung, lạc vào vườn thường dân, bị chó của nhà nầy cắn chết. Vua Tự Đức thấy mất con hạc yêu quý, truyền lịnh tìm cho ra lẽ. Sau khi điều tra, thuộc cấp về bẩm báo hoàng thượng. Tự Đức nổi giận, truyền cho Bộ Hình luận tội. Bộ Hình kết án chủ con chó bị xử tử và tịch thu toàn bộ tài sản.

Bản án đến tai quan Ngự Sử Phạm Đan Quế. Quan Ngự Sử xin yết kiến vua Tự Đức và trình bày một tấu chương như sau:

Hạc chẳng biết nói – Chó không biết chữ

Hạc vào vườn dân – Chó trung với chủ

Chim thú đánh nhau – Tối sáng không rõ

Chó cắn chết hạc – Tội quy cho chủ

Hạc mổ chết chó – Luật xử thể nào?

Đọc qua tấu chương, Tự Đức hạ lệnh hủy bỏ ngay bản án. Tờ trình của Phạm Đan Quế đầy đủ tình lý. Chó và hạc là hai con vật, không biết nói, không biết chữ, nên dù có đeo thẻ bài “Thiên Tử Hạc” thì chó cũng không đọc được. Hai con vật cấu xé chỉ là thói cắn nhau của loài vật, nên không thể bắt chủ thế mạng. Giả sử hạc mổ chết chó, luật có bắt nhà vua trị tội hay không? Tự Đức nghe lời can gián, tha tội chết cho người dân, đáng gọi là một vị vua anh minh trong triều đại nhà Nguyễn.

Chúa Giê-xu đã để lại một khuông vàng thước ngọc: "Ấy vậy, hễ điều chi các ngươi muốn người ta làm cho mình, thì cũng hãy làm điều đó cho họ" (Ma-thi-ơ 7:12). Chúng ta vẫn xử người khác theo quan niệm ích kỷ của mình. Cho đến khi chính mình cũng phạm phải, thì mới hiểu rằng việc lên án tha nhân không phải lúc nào cũng công bằng, độ lượng.