MÊ CỜ

Trên vỉa hè Sài-gòn hôm nọ có hai kỳ thủ say mê đấu trí một ván cờ gay cấn. Thình lình họ nghe tiếng kèn đám tang của ai đó đi ngang qua. Một trong hai người buông cờ đứng dậy ngã nón đứng nghiêm mặc niệm với thái độ buồn bã, thương tiếc. Người kia rất đỗi ngạc nhiên.  Khi đám tang đi khuất, liền nói: Tôi chơi cờ với ông rất lâu nhưng chưa hề biết ông là người có đạo nghĩa với những người chết như vậy. Ông trả lời: Hôm nay là đám tang của vợ tôi nhưng ghiền cờ quá, ra đánh với ông vài ván. Tôi với bả sống với nhau hơn 40 năm, nên tỏ một chút lòng thành.

Mê cờ đến nỗi không ở nhà lo đám tang của vợ xưa nay hiếm thấy. Dĩ nhiên đây chỉ là một câu chuyện chọc cười thiên hạ và châm biếm mấy tay ghiền cờ tướng nặng. Nhưng biết bao lần trong đời, vì mãi mê hơn thua trên mặt trận cờ mà chúng ta bỏ bê gia đình, xao lãng việc làm ăn và trốn tránh trách nhiệm với cộng đồng xã hội.

Chuyến đi Adelaide tham dự Giải Cờ lần nầy đoàn Melbourne chúng tôi được đón tiếp rất chu đáo, nhiệt tình. Chiều thứ Bảy anh em hân hạnh dự một bữa cơm chay có ca nhạc do gia đình Ông Ngô Ngân khoản đãi tại chùa A-di-đà. Hôm đó chúng tôi còn có diễm phúc diện kiến sư thầy Thích Hạnh Châu để được đàm đạo và giải đáp những thắc mắc trong giáo lý huyền diệu của nhà Phật. Giữa khoảnh khắc thiêng liêng tĩnh mịch đó, bỗng dưng quá khứ hiện về rõ từng nét một khiến tôi phải cầm bút viết lên những dòng chữ nầy như một lời tâm sự.

Khi tôi còn là cậu bé 6, 7 tuổi, trong gia đình có hai người cô là những phật tử thuần thành. Mặc dù không thường đi chùa, nhưng khi hai cô đem những bài kinh tụng về, tôi thích thú đọc và thuộc lòng từng chữ một. Hai cô ngạc nhiên lắm, thường đùa với cha tôi: Chắc thằng bé sau nầy làm thầy chùa quá anh Hai ạ! Lớn lên một chút, cha con tôi vào sinh sống tại Sài-gòn. Lúc ấy thân sinh của tôi đã trở thành một tín đồ Cơ-đốc-giáo và tôi thường đi lễ ở nhà thờ, cũng học thuộc lòng nhiều phần trong Kinh Thánh, nhưng trong tâm trí tôi vẫn nhớ nằm lòng những bài kinh Phật.

Khi tôi vào lớp Nhất, chuẩn bị thi vào trường trung học công lập Hồ Ngọc Cẩn, trong lớp có một anh tu sĩ Phật giáo lớn hơn chúng tôi nhiều tuổi nhưng học chung. Tôi và anh cùng đi con đường từ trường về nhà nên sớm trở thành đôi bạn chí thân. Nhiều hôm tôi được ở lại chùa ăn cơm chay với anh, lấy làm thích lắm. Khi biết tôi thuộc nhiều câu kinh kệ, anh càng quý mến tôi hơn. Cuối năm anh không thi đậu nên chúng tôi đành chia tay, mỗi người theo học một nơi khác. Trước khi từ giã anh nói: Ngày mai em trở lại chùa anh sẽ có một món quà tinh thần đặc biệt cho em. Không để tôi thắc mắc, anh nói món quà đó là anh sẽ xin cho tôi được diện kiến sư phụ chủ trì, một đại đức đã giáo huấn anh nhiều năm qua. Tôi hiểu tâm ý tốt lành của anh, người có tấm lòng từ bi độ lượng và với tình bạn thân thiết, anh muốn tôi vào chùa, mặc áo nâu sồng, trở thành người bạn đồng môn.

Hôm sau, tôi chuẩn bị chỉnh tề đến chùa như đã hẹn. Khi vào phòng khách chúng tôi thấy sư thầy đang đánh cờ với một người khác. Anh bạn của tôi chắp tay thưa: Bạch thầy, hôm nay con dẫn em T. đến xin thầy chỉ dạy. Thầy nói: Ờ được, con ngồi đây chờ thầy một lát. Bạn tôi vẫy tay bảo tôi ngồi xuống ghế, còn anh ra bên ngoài. Tôi chờ cho đến khi thầy xong ván cờ. Nhưng rồi thầy vẫn chưa nói chuyện với tôi mà bày cờ lại đánh tiếp. Ván cờ kéo dài rất lâu, tôi thì cứ ngồi đó, hai người vẫn say đắm hơn thua từng nước một. Tôi nghĩ lúc ấy thầy đã quên mất rằng có một cậu bé đang đợi. Chờ mãi đến khi mệt mỏi, tôi xin thầy ra sân một chút. Thầy nói: Ờ, con ra ngoài chờ, khi nào xong ta sẽ gọi con. Nhưng rồi đến sẫm tối, tôi vẫn không nghe thầy gọi. Sau nầy tôi mới biết hôm đó thầy cứ thua mãi nên cố đánh để gỡ lại mà đành lỡ hẹn. Bây giờ nghĩ lại, biết đâu nếu thầy ngừng bàn cờ, bỏ thì giờ trò chuyện với tôi, cuộc đời tôi đã đổi khác, tốt đẹp hơn nhiều. Tôi vẫn còn tiếc mãi, nhất là anh bạn tốt của tôi lấy làm ái ngại lắm lắm! Cho đến từng tuổi nầy tôi vẫn ghi khắc trong tâm tình bằng hữu hiếm quý mà tôi có được với một người anh hiền từ, đức hạnh.

Cờ tướng có sức thu hút rất mạnh, khiến ta say đắm. Người muốn cao cờ phải có đam mê, phải chịu khổ công luyện tập, phải suy nghĩ chín chắn từng nước đi, từng thế cuộc. Đó là một môn thể thao trí tuệ mà những ai mong đạt đến đỉnh cao nghệ thuật cần phải trau giồi, tinh luyện. Nhưng cũng có khi vì niềm đam mê mãnh liệt đó khiến chúng ta đánh mất chính mình, bỏ lỡ những cơ hội quý báu giúp ích cho tha nhân, cho cuộc đời. Người chơi cờ nên biết cân bằng ưu tiên. Thực ra giá trị của gia đình, sự tiến bộ của bản thân, công việc làm ăn, trách nhiệm với dân tộc luôn luôn cao trọng hơn là sự thắng thua trên ván cờ nhỏ.

Biết được như thế ta mới hiểu thế nào là ứng dụng triết lý kỳ diệu của Cờ Tướng vào kiếp nhân sinh.

Lê Trần 12/2/2019.