NGƯỜI NHẬT NGỦ GẬT

 

NGƯỜI NHẬT NGỦ GẬT

Sa-lô-môn, vị vua được xem là khôn ngoan nhất của người Do Thái có lời khuyên rằng: ‘Ngủ một chút thôi, chợp mắt một chút thôi, khoanh tay nghỉ ngơi một chút thôi, thì sự nghèo khổ của con sẽ đến như tên cướp, và sự túng thiếu tới như người cầm vũ khí’ (Châm-ngôn 6:10-11). Nhưng khi đến du lịch ở Nhật Bản tôi thấy có rất nhiều người ngủ gật nơi công cộng. Họ không phải là những người vô gia cư, già yếu hay bệnh hoạn, mà là những công nhân, viên chức, sinh viên. Họ có thể ăn mặc rất lịch sự nhưng lại ngủ gục ở bất kỳ nơi đâu, trên xe lửa, công viên, quán cà phê hay ngay cả trong nơi làm việc. Thế mà nước Nhật vẫn giàu có, sung túc, an bình. Tôi suy nghĩ mãi về câu Thánh Kinh ở trên so với hiện tình nước Nhật và tự hỏi có gì mâu thuẫn chăng?

Nhiều du khách đến Nhật lấy làm ngạc nhiên khi thấy người dân ở đây cứ hồn nhiên gục đầu vào giấc ngủ năm mười phút, rồi sau đó thản nhiên tiếp tục công việc không chút thẹn thùng. Những người xung quanh dường như cũng đồng tình với chuyện ai đó gật gù, dù trong văn phòng, nhà hàng hay cầu thang máy. Đối với họ là chuyện thường tình, quen thuộc cho đến nỗi trong ngôn ngữ ở đây có một danh từ riêng để chỉ việc ngủ gục, chữ inemuri. Nemuri trong tiếng Nhật nghĩa là ngủ. Inemuri là không ngủ. Vậy Inemuri nghĩa là ‘ngủ mà không ngủ’. Có người dịch sang tiếng Việt ‘nhắm mắt để đó’. Bà Brigitte Steger viết một luận án tiến sĩ về chuyện ngủ gật của người Nhật, đã khẳng định ‘Người Nhật không xem inemuri là ngủ. Nó khác với giấc ngủ trên giường vào ban đêm hay một giấc ngủ trưa. Đó chỉ là chợp mắt chốc lát để lấy lại năng lực tiếp tục công việc dang dở, như sạc bin cho bộ máy tiếp tục chạy đều’.

Nước Nhật bại trận trong Thế Chiến Thứ Hai, phải đầu hàng nhục nhã. Đất nước hầu như phá sản, kinh tế thảm hại. Thế mà chỉ sau hơn một thập niên, họ đã động viên toàn thể dân chúng cần cù làm việc, tạo nên một phép màu phồn thịnh khiến thế giới kinh ngạc, nể phục. Khắp nơi trên địa cầu đều dùng sản phẩm của họ. Từ chỗ cùng cực khốn khổ, họ vươn mình lên trong sự giàu có, đứng vào một trong những nước thịnh vượng nhất của hoàn vũ. Mọi người lao vào công việc, bất kể giờ giấc. Thống kê cho biết mỗi đêm người dân Nhật ngủ ít hơn mọi người trên thế giới 45 phút. Vì thế họ thường xuyên thiếu ngủ nên lợi dụng mọi phút giây chợp mắt một chút là chuyện thường tình.

Vừa làm vừa ngủ ở đâu cũng gặp rắc rối, có thể bị cảnh cáo, bị cho nghỉ việc. Nhưng trái lại ở Nhật, giới chủ nhân lại khuyến khích nhân viên của mình duy trì thói quen nầy. Họ thấy rằng sau khi chợp mắt ít phút, công việc được làm tốt hơn, năng xuất cao hơn. Bởi vì người Nhật thường ở trong công sở 10 tiếng đồng hồ mỗi ngày, cho nên khi quá đỗi mệt mỏi, họ Inemuri ‘biến mất một chốc’, rồi sau đó trở lại làm việc kết quả nhiều hơn. Dân ở đây thường nói ‘Tôi vẫn hiện diện trong lúc đang ngủ’ (I am present while sleeping). Ai cũng biết dân Nhật siêng năng, biết tự trọng và nhất là lòng yêu mến đất nước cao độ.

Trở lại với câu Thánh Kinh nêu trên, tôi không thấy lời khuyên dạy của vị vua khôn ngoan Sa-lô-môn với việc ngủ gục của người Nhật có gì là mâu thuẫn. Họ không chìm vào giấc ngủ vì lười biếng, mà vì quá chuyên tâm vào công việc đến nỗi không có đủ thì giờ để nghỉ ngơi. Họ yêu đất nước, tự hào là con cháu Thái Dương Thần Nữ, họ không muốn phải chịu nhục nhã một lần nữa! Cho nên thế giới thường gọi người Nhật ‘workaholic’, một dân tộc ‘nghiện làm việc’ là thế đó.

Lê Trần - 2023