GIỌT NƯỚC MẮT THA HƯƠNG

 

GIỌT NƯỚC MẮT THA HƯƠNG

‘Ai về nước Nam cho tôi về với’ tưởng là câu nói diễn tả tâm trạng đồng hương tị nạn, trong những năm đầu lưu lạc quê lạ, xứ người. Nhưng không, đó là lời được khắc trên bia mộ cách nay 600 năm của một người Việt bị bắt buộc xa rời quê cha đất tổ cho đến cuối cuộc đời, không một lần về lại.

Nguyễn Bá Tĩnh, sinh năm 1330, con của một gia đình nông dân nghèo. Từ nhỏ nổi tiếng thông minh. Chẳng may cha mẹ mất sớm, năm lên sáu ông được gửi vào chùa nuôi ăn học, lấy pháp danh là Tuệ Tĩnh. Lúc 22 tuổi, thi đỗ Thái học sinh, nhưng không chịu ra làm quan mà dấn thân vào con đường nghiên cứu y học với tâm niệm cứu người. Ông nổi danh là một thầy thuốc giỏi. Người đời gọi ông là vị thánh thuốc nam với câu nói nổi tiếng ‘Nam dược trị Nam nhân’.

Bên cạnh chữa lành người bịnh, ông còn đào tạo học trò, viết sách, truyền bá kiến thức, giới thiệu 500 bài thuốc nam qua thơ phú. Ông để lại cho đời những tác phẩm y học bằng văn chương trác tuyệt. Ông cũng tự trau giồi đèn sách, năm 45 tuổi thi đậu Hoàng giáp, ai nấy đều nức lòng ngưỡng mộ.

Nhưng rồi đến năm 55 tuổi, ông bị sung vào đoàn người đưa đi triều cống nhà Minh. Bấy giờ nước ta đang bị Bắc phương đô hộ. Hằng năm vua Việt phải cống nạp cho thiên triều ngọc ngà, châu báu và những nhân tài của đất nước. Con đường lưu vong của bậc danh y đưa ông đến vùng trời xa lạ.

Ở cung điện Trung Hoa, ông tiếp tục làm nghề thầy thuốc. Chẳng bao lâu đã nổi tiếng. Một lần ông cứu sống vợ của vua Minh là Tống Vương Phi, được triều đình phong tước ‘Đại Y Thiền Sư’. Trong buổi lễ nhậm chức, giữa công hầu vương tướng, lòng chạnh nhớ quê hương, cảm thương cho thân phận người dân nhược tiểu, ông bật khóc nức nở. Đến tuổi già, biết chẳng có cơ hội trở về, trước khi qua đời ông dặn khắc trên bia mộ của mình dòng chữ ‘Ai về nước Nam cho tôi về với’.

Ba thế kỳ sau, năm 1690, tiến sĩ Nguyễn Danh Nho đi sứ sang nhà Thanh, đến thăm mộ phần, cảm động với lời nhắn nhủ của cố nhân, xin đưa hài cốt danh y Tuệ Tĩnh về nước, nhưng nhà Thanh không chấp nhận. Vị sứ thần bèn chép lại lời ghi trên mộ, về đến Kim Môn thuê người khắc nguyên văn trên bia đá.

Nhưng rồi có quá nhiều huyền thoại liên quan đến tấm bia đá nầy đến nỗi hàng ngàn người đến dâng lễ, cúng bái, năm 1846 vua Thiệu Trị cho là mê tín, ra lịnh đục bỏ hết những chữ trên bia và nhốt nó vào ngục thất. Qua bao thăng trầm lịch sử, tấm bia có hàng chữ bị đục bỏ lại được bảo tồn cho đến ngày nay. Cổ vật gợi lại số phận của người con lưu lạc, đau đáu nỗi niềm một ngày được nhìn lại quê hương.

Hài cốt Tuệ Tĩnh nằm tại đất Trung Hoa là sứ điệp ngàn đời. Người Việt đến đây, tìm thấy tấm bia là tìm thấy lời nhắn gửi của vị đại sư về thân phận người dân bị mất nước, bị nô lệ. Còn người Trung Hoa nhìn thấy tấm bia cũng hiểu được sức mạnh tiềm ẩn và tình yêu quê hương cháy bỏng đến tận cùng của dân tộc Việt Nam.